Aile konutu, eşlerin, ortak yaşamlarının merkezi haline getirdikleri çocukları ile birlikte barındıkları, acı, tatlı günlerini geçirdikleri, sosyal yaşam ilişkilerinin oluştuğu, maddi manevi olarak bağ kurulan mekândır. Bir taşınmazın, aile konutu olarak kabul edilmesi için eşlerin, fiilen kullandığı, bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantılarına buna göre yön verdiği ve anılarla dolu bir mekân olması gerekir.
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Malik olmayan eşin tapu üzerine koydurduğu, diğer eşin taşınmazı eşine sormadan üçüncü kişilere devir ve temlik etmesini engelleyen bir şerhtir.
Üzerinde aile konutu şerhi olan taşınmazlar, her iki eşin rızası olmaksızın satılamaz, üzerine ipotek tesis edilemez veya aile konutu kiralıksa her iki eşin rızası olmaksızın kira sözleşmesi feshedilemez.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Malik olmayan eş, konutun aile konutu olarak kullanıldığına ilişkin muhtarlıktan alacağı ikametgah belgesi, evlenme cüzdanı veya nüfus kayıt örneği ile birlikte Tapu Sicil Müdürlüğü’ne müracaat ederek ve bu taşınmaz üzerine ‘aile konutu şerhi’ koydurma isteğini bildirmelidir.
Bunun üzerine Tapu Sicil Müdürlüğünce gerekli işlemler yapılması akabinde, taşınmazın tapu kütüğünün şerhler ve beyanlar hanesine ‘Aile konutudur’ şerhi düşülecektir.
Bundan sonra malik eş, malik olmayan eşin rızası ve bilgisi olmadan aile konutunu satarsa bu satış geçersiz olacaktır.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Kaldırılır?
Taşınmaz üzerindeki aile konutu şerhi, aşağıdaki nedenlerin varlığı halinde kaldırılır;
1- Eşlerden birinin ölümü halinde: Eşlerden birinin ölümü halinde aile konutu şerhi kalkar. Ancak her ne kadar aile konutu şerhi kalksa da, sağ kalan eşin, aile konutu üzerinde intifa hakkı istemesi mümkün olacaktır.
2- Eşlerin boşanması halinde: Eşlerin boşanması halinde, boşanma davasında verilen karara göre aile konutu şerhi kaldırılır. Ancak mahkeme kararında açıkça, aile konutu şerhinin kaldırılmasına ilişkin hüküm yoksa, tapu müdürlüğü aile konutu şerhinin kaldırılması talebini reddedecektir.
3- Eşlerin taşınmazdan taşınması halinde: Tapuya aile konutu olarak şerh edilen taşınmazdan eşlerin taşınması halinde, eşler birlikte tapuya müracaat ederek aile konutu şerhinin kaldırılması talebinde bulunurlarsa, tapu müdürlüğü tarafından taşınmaz üzerindeki aile konutu şerhi kaldırılır.
Yukarıda saymış olduğumuz bu nedenler haricindeki bir nedenden dolayı aile konutu şerhinin kaldırılamayacağını söylememiz mümkündür.
Mülkiyeti 3. Şahsa Ait Taşınmaz Üzerine Aile Konutu Şerhi Konulması
Aile konutu, eşlerin sürekli olarak birlikte yaşadığı konutu ifade eden hukuki bir terimdir. Birlikte oturulan konutun kiralık yahut aile fertlerine ait olması önem arz etmemekte olup, o konutta aile olarak birlikte yaşanılması yeterlidir. Bu durumda kiralık eve dahi aile konutu şerhi konulabileceği görüşleri mevcuttur.
Türk Medeni Kanununun 194/3 maddesi ile; malik olmayan eşin talebiyle, bir mahkeme kararına ve malik olan eşin rızasına ihtiyaç olmaksızın aile konutu şerhi verilebileceği hüküm altına alınmış olup bu hükmün uygulamada tartışmalara neden olması üzerine, Yargıtay; “aile konutu niteliği hususunda ihtilaf varsa, tapu memurunun idari işlemle, şerhi tapu siciline yazamayacağını, BUNUN İÇİN MAHKEME KARARINA GEREK OLDUĞUNA” karar vermiştir.
Bu bakımdan salt, ‘mülkiyeti 3. Şahsa ait olan taşınmaz üzerine aile konutu şerhi konulamaz’ anlayışını kabul etmemiz mümkün değildir. Zira, taşınmazın mülkiyeti 3. Şahsa ait olsa bile, mahkeme, konutun aile konutu olarak kullanıldığına karar verdiği takdirde, taşınmaz üzerine aile konutu şerhi konulması mümkündür.
Kaldı ki, aile konutu şerhi, kurucu olmayıp açıklayıcı niteliktedir. Yani, zaten aile konutu olarak kullanılan taşınmaz üzerine bu şerhin konulmasıyla, aile birliği ve birliğin çatısı korunmaya çalışılmaktadır.
Önemle belirtmek gerekir ki, aile konutu şerhinin tapu kütüğüne yazımı ve şerhin terkini için Tapu Sicil Müdürlüklerince herhangi bir harç veya ücret alınmamaktadır. Bu iş ve işlemlerin yürütülmesinde uzman bir büroyla iletişime geçilmesi kişiler açısından oldukça yararlı olacaktır.
Av. Çiler Nazife KOŞAR
Comments