Bir yaptırım türü olan para cezaları, adli para cezası ve idari para cezası olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Adli para cezası, bir suçun karşılığı olarak mahkum edilen kişiye mahkemeler tarafından verilen ceza iken; idari para cezası, devletin idari kurumları tarafından verilen para cezasıdır.
1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 294/2 maddesi uyarınca, “Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları mahallî mülkî amir tarafından verilir.”
Bu kapsamda, idari para cezası vermeye yetkili kişi illerde VALİ, ilçelerde ise KAYMAKAM’DIR. Mahalli mülki amirler, Cumhurbaşkanlığından aldığı talimatları en doğru şekilde uygulayan kişilerdir.
POLİS İDARİ PARA CEZASI KESEBİLİR Mİ?
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 294/2 maddesi, açıkça idari para cezası kesme yetkisinin “mahalli mülki amirde” olduğu hükmünü düzenlemiş bulunmaktadır. Buna göre idari para cezası sadece illerde vali, ilçelerde ise kaymakamlar tarafından verilebilmektedir.
Kolluk görevlisi olan polisler mahalli mülki amir konumunda bulunmadığından, kanunen polislerin idari para cezası kesme yetkileri yoktur.
Kolluk görevlileri ancak ve ancak ihlal tespit tutanağı düzenleyerek, bu ihlali mahalli mülki amire bildirir. Doğrudan idari para cezası kesme yetkileri bulunmamaktadır.
Bu hususa ilişkin olarak, Adana Sulh Ceza Hakimliği, 25/06/2020 tarihinde emsal oluşturacak bir karar vermiş bulunmaktadır.
Corona virüs tedbirleri kapsamında uygulanan yasakları ihlal ettiği gerekçesiyle Adana ilinde polis tarafından bir vatandaşa idari para cezası kesilmesi üzerine, vatandaş bu cezaya süresi içerisinde yetkili ve görevli mahkemeye itiraz etmiş olup, vatandaşın itirazını inceleyen mahkeme itirazı haklı bularak, “Adana Valiliği Emniyet Müdürlüğü tarafından düzenlenen 789,00 TL miktarlı idari yaptırım kararının kaldırılmasına KESİN OLARAK” karar vermiştir.
Alınan tedbirlerin ihlali kapsamında, kolluk görevlileri tarafından bugüne kadar kesilen cezaların 1 milyar lirayı aştığı bilinmektedir. Bu cezalar hukuka ve usule aykırı kesilmiş olup, itiraz halinde cezanın iptaline karar verilebilmektedir.
Adana 5. Sulh Ceza Hakimliği’nin, maske, sosyal mesafe ve sokağa çıkma yasaklarının ihlali üzerine polis tarafından yazılan cezanın geçersiz olduğuna dair vermiş olduğu bu karar, emsal niteliğinde olup, böylelikle kolluk görevlilerinin keyfi uygulamasının önüne geçilmiştir.
Kolluk görevlisinin sadece ve sadece ihlale ilişkin tespit tutanağı düzenleme yetkisi bulunmaktadır.
HER KESİLEN İDARİ PARA CEZASI NE OLACAK
Tekraren, idari para cezasını kolluğun verme yetkisi olmadığını, yetkili makamın sadece mahalli mülki amir olduğunu, bu konuda Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve Kabahatler Kanunu maddelerinin açık olduğunu belirtmek isteriz.
İdari yaptırım karar tutanağının, kolluk görevlilerince düzenlendikten sonra mülki amire onaylatılması akabinde kişiye tebliğ edilmesi gerekirken, tutanağın mülki amire onaylatılmadan doğrudan ilgiliye tebliğive teslim edilmesi hukuka aykırıdır.
Bunun gibi usuli eksiklik içeren ve/veya haksız yazılan para cezalarına karşı vatandaşın bu cezanın iptalini isteme hakkı bulunmaktadır.
İdari para cezalarına karşı, idari para cezasının ilgili kişiye tebliğinden, itibaren, ayrıca bir düzenleme bulunmuyorsa,15 gün içinde yetkili Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilebilir. İtiraz neticesinde Sulh Ceza Hakimliği’nin vermiş olduğu kararlar kesin nitelikte olup başkaca bir inceleme mercii bulunmamaktadır.
Önemle belirtmek gerekir ki, idari para cezasının ödenmemesi halinde, bu para cezası, adli para cezasından farklı olarak hapis cezasına çevrilmemektedir. İdari para cezasının ödenmemesi halinde, ilgilisi hakkında sadece icrai işlemler yapılabilmektedir. Yapılan bu icrai işlemler de doğrudan borçlu olan kişi hakkında olup, bu kişinin evinin fiilen haczi ve/veya evindeki eşyaların haczi de mümkün değildir.
Av. Çiler Nazife KOŞAR
Comentários